1. Điều nhật khác việt nam đầu tiên:
Ở Nhật – một đất nước an toàn hàng đầu thế giới
Có khoảng 30 nghìn người chết mỗi năm. Chết vì tự sát. Hơn nửa số tự sát là những người tuổi 20-30 phần nào nói lên sư bi quan của giới trẻ, là một vấn nạn của đất nước này. Có một con số- 36 nghìn (2012) – ở Việt Nam cũng báo động một vấn nạn đất nước. Đó là số ca tại nạn giao thông. Trong đó khoảng 10 nghìn người (1/3) tử vong mỗi năm. Ở Việt Nam tham gia giao thông như đi đánh giặc, không biết sẽ hi sinh khi nào. Hàng ngày người thân chúng ta đặt cả sinh mạng để đi làm, đi học, qua đường. Hàng ngày chúng ta luôn phải chiến đấu với tai nạn giao thông, thực phẩm nhiễm độc, y tế không đảm bảo… nhưng có thể khẳng định người Việt Nam luôn lạc quan mỉm cười và ít ai tìm đến cái chết.
2. Với 50% là tầng lớp trung lưu, mức lương chênh lệch ở Nhật giữa một người chủ doanh nghiệp/giám đốc với nhân viên bình thường nhiều là khoảng 10-15 lần, ít là khoảng 5 lần. Còn ở Việt Nam, con số chênh lệch này lên đến cả 100 lần 200 lần. Con số này nói lên việc chênh lệch giàu nghèo trong xã hội Việt Nam là rất lớn.Chênh lệch giàu nghèo lớn dẫn đến sự chi phối của đồng tiền, địa vị. Ở Việt Nam cấp trên là vua là chúa. Ngoài công việc chính cả những việc chạy vặt xách cặp mang đồ, phục dịch… sếp Việt thường nghĩ nhân viên phải nghiễm nhiên làm cho mình. Cấp trên ở Nhật vẫn rất tôn trọng nhân viên và xã hội Nhật có những khung hình khiến cấp trên khó có thể quát nạt hay to tiếng với nhân viên quá mức nếu không muốn bị kiện. Vì thế, trong công việc thì anh là cấp trên, nhưng trong cuộc sống anh cũng giống tôi đều là con người như nhau, quyền lợi như nhau.
3. Ở Việt Nam, quan niệm về thành công khá hạn hẹp.
Khung mẫu của thành công thường là giàu có, dường như giàu có là cái đích cuối cùng của cuộc sống. Quan niệm về tài năng, hay sự giỏi cũng hạn hẹp, ví dụ như đứa trẻ được đánh giá cao khi giỏi toán, văn, ngoại ngữ. Nhưng đứa trẻ giỏi môn thể dục hay giáo dục công dân thì ít khi được coi là tài năng. Ở Nhật giá trị quan phong phú hơn Việt Nam. Khuôn mẫu của thành công không hẳn chỉ là sự giàu có. Vì thế xã hội luôn có chỗ tôn vinh, ngưỡng mộ những con người cần cù chăm chỉ hoạt động trong một lĩnh vực nào đó, và cống hiến một cái gì đó cho người khác, cộng đồng. Vì thế, một tỉ phú cũng được ngưỡng mộ ở Nhật, nhưng một nghệ nhân miệt mài chế tác những món ăn ngon, một vận động viên thể thao luôn muốn vượt qua chính mình, một y tá tận tuỵ được ghi nhận trong nghề cũng là những tấm gương của sự thành công. Trẻ em ở trường được khen ngợi và đánh giá khi có khả năng về vận động, ngoại khoá, hoạt động câu lạc bộ… chứ không phải chỉ riêng về học hành.
4. Điều nhật khác việt nam thứ 4 là ở Nhật có vua.
Khi nói đến biểu tượng của sự thống nhất lãnh thổ hay niềm tự hào Nhật Bản, người ta nói đến Nhật Hoàng. Ở Việt Nam biểu tượng này phải chăng là Hồ Chí Minh? Trong Hiến pháp của Nhật, điều đầu tiên là nói về Nhật Hoàng, người thực sự không có quyền điều hành kinh tế, chính trị và hiến pháp không hề đề cập đến Đảng nào lãnh đạo cả. Hầu như Đảng nào lãnh đạo, hay người nào lên làm thủ tướng đều không mấy ảnh hưởng đến kinh tế Nhật Bản. Vì thế kinh tế xã hội nước này vẫn ổn định dù giai đoạn trước mỗi năm thay thủ tướng 1 lần. Ở Việt Nam, điều đầu tiên trong Hiến Pháp đề cập đến sự lãnh đạo của Đảng. Kinh tế Việt Nam chắc sẽ có bước nhảy thần kì hoặc bước lùi trì trệ nếu như có sự thay đổi lãnh đạo hay chính trị. Vì sự khác nhau đó, người Nhật có thể thờ ơ với chính trị còn người Việt Nam thì nên quan tâm đến chính trị nhiều hơn, đặc biệt là giới trẻ.
5. Ở Nhật, lãi suất Ngân hàng gần như bằng 0
Hơn nửa số doanh nghiệp lớn ( chiếm 50% GDP toàn quốc) kinh doanh bằng vốn tự có chứ không vay ngân hàng. Ngân hàng thì tìm mọi cách nghĩ các business mới để mời cho doanh nghiệp lớn vay mà họ cũng ít vay nhưng lại khắt khe với từng khoản vay của doanh nghiệp nhỏ, vì thế, họ không biết làm sao với số tiền người dân gửi vào tiết kiệm nên chỉ đành biết “giữ hộ” với lãi gần như bằng 0. Ở Viêt Nam có những thời kì lãi ngân hàng lên tới gần 20% và bạn còn được mặc cả lãi tiền gửi ưu tiên nếu bạn gửi nhiều tiền. Doanh nghiệp Việt thì cũng khát tiền nên ngân hàng có tiền là làm mây làm gió đặc biệt trong giai đoạn trước khủng hoảng.
6. Ở Nhật quan hệ gia đình, họ hàng không thân thiết và khăng khít như ở Việt Nam
Con cái thường sống riêng ngay sau khi vào đại học và thường chỉ gặp người thân trong gia đình vào những dịp lễ tết đặc biệt. Nếu thanh niên vừa vào đại học chưa có tiền thuê nhà riêng hay nộp học phí thì họ vẫn nhận chu cấp từ bố mẹ cho khoản học phí nhưng thường sẽ tự làm thêm để trang trải cho tiền nhà và tiền sinh hoạt. Những gì bố mẹ họ trả giúp sẽ là khoản nợ mà sau khi đi làm họ sẽ gửi lại bố mẹ. Vì thế, việc con cái lập gia đình hay độc thân, có sinh con hay không là chuyện mà các bậc phụ huynh ít quan tâm hơn ở Việt Nam. Họ tôn trọng cuộc sống suy nghĩ của con họ và cũng tự hưởng thụ cuộc sống của mình. Người Nhật sau khi về hưu vẫn thường tụ tập bạn bè, đi du lịch, học ngoại ngữ… chứ không giúp con cái trông con, giữ nhà như ở Việt Nam. Điều này khiến các bà mẹ trẻ đành phải nghỉ việc ở nhà nuôi con mình chứ ít nhờ được người thân chăm sóc như ở Việt Nam.
7. Xã hội Nhật là xã hội trọng nam khinh nữ
Khi mà người phụ nữ rất ít đi làm và dù đi làm cũng rất khó lên được địa vị chức vụ cao như nam giới. Dù những năm gần đây phụ nữ Nhật bắt đầu đi làm nhiều hơn trước, nhưng tỉ lệ này hiện nay cũng chỉ dừng lại ở mức 50% lực lượng lao động nữ. Trung bình chỉ 10% phụ nữ làm quản lí ở Nhật, thấp hơn các nước phát triển khác và chắc chắn thấp hơn Việt Nam. Nhiều phụ nữ Nhật học cao, vào công ty tốt với mục đích lấy được những anh chồng học cao, làm ở công ty tốt, sau khi kết hôn thì nghỉ làm. Đây là một sự lãng phí nguồn lực lao động. Cùng với việc hô hào thu hút lao động chất lượng cao nước ngoài vào Nhật để bù đắp cho sự giảm dân số lao động, Nhật nên tạo điều kiện hơn nữa cho những phụ nữ đi làm như nam giới. Như thủ tướng Đức khi sang Nhật có nói, bà tin tưởng vào sự phát triển của Nhật nếu nguồn lao động nữ được tận dụng đúng mức.
8. Ở Nhật, việc nổi bật không phải lúc nào cũng tốt.
“Điều nhật khác Việt Nam” thứ 8 này rất đặc biệt. Từ mẫu giáo đến hết cấp 3 học sinh có đồng phục- trăm người như một để tránh nổi bật và học sinh không mất thời gian chú ý đến ngoại hình, khi đi xin việc mọi người cũng mặc cùng 1 kiểu vest đen, đi cùng một kiểu giầy, chải cùng 1 kiểu tóc để tránh thu hút sự chú ý của người phỏng vấn bằng ngoại hình. Để sống hoà hợp ở Nhật khả năng cần thiết là phải biết “đọc không khí” – khả năng hoà nhập và đôi khi là phải cố hùa theo xung quanh mệt mỏi. Công ty Nhật đề cao khả năng chia sẻ kiến thức, giúp đỡ người khác cùng phát triển, chứ không đề cao một tài năng sáng chói lẻ tẻ. Vì thế có so sánh nói: Văn hoá công ty Nhật là đầu tư nuôi 100 người tài như nhau, còn văn hoá công ty Hàn quốc là dồn tất cả nuôi 1 nhân tài xuất chúng và 100 người bình thường. Ở Việt Nam, nếu không nổi bật chúng ta khó làm được gì cả. Có thể thời kì xã hội bao cấp, hợp tác xã ngày xưa đã kìm kẹp con người ta không được sống cho bản thân, không được thể hiện tiếng nói cá nhân đến mức, giai đoạn quá độ bây giờ, chúng ta tranh đua nhau nổi bật. Tư tưởng cá nhân cũng mạnh mẽ và chi phối nhiều hoạt động. Bạn giỏi thì bạn phải giữ cái giỏi đấy cho mình, nếu bạn chia sẻ kiến thức hay cho người khác rất có thể họ sẽ giỏi hơn bạn và vị thế của bạn bị đe doạ. Đây là sự thực mà các công ty Nhật ở Việt Nam rất khó thay đổi khi họ muốn các nhân viên của mình truyền đạt kinh nghiệm và kiến thức cho nhau để cùng có 1 tập thể lớn mạnh.
9. Ở Nhật người ta nói xin lỗi và cám ơn nhiều hơn ở Việt Nam và thái độ giữa người với người ân cần hơn.
Điều Nhật khác Việt Nam cuối cùng đó là: Ở Nhật người ta nói xin lỗi và cám ơn nhiều hơn ở Việt Nam và thái độ giữa người với người ân cần hơn. Điều đó không phải vì người Nhật tốt hơn người Việt Nam. Mà bởi vì xã hội Nhật có nền tảng nhận thức cao hơn Việt Nam. Ở nền tảng đó, con người ta phải đối xử với nhau ân cần hơn, lễ phép hơn. Chẳng hạn sư ân cần ở Việt Nam phải xuất phát từ tình cảm thực sự còn sự ân cần của Nhật có khi chỉ là tác phong phục vụ đã được xã hội đóng khung sẵn. Ở Nhật nhân viên nhà hàng sẽ luôn mỉm cười với bạn, y tá hay bác sĩ luôn có vẻ mặt cảm thông lo lắng cho bạn khi hỏi về bệnh tình của bạn, đối tác kinh doanh sẽ cúi chào tạm biệt bạn ngăn ngắn chỉnh tề cho đến khi bạn đi khuất tầm mắt họ… Dù câu cám ơn, xin lỗi hay thái độ ân cần chỉ là xã giao hay cửa miệng, thì bản thân tôi vẫn thích nền tảng xã hội đó hơn một xã hội lộn xộn vì nó giúp chúng ta sống hoà bình và thoải mái hơn.
